Тӗнче тетелӗнче ултавҫӑсем сахал мар. Вӗсем аккаунта ҫӗмӗрсе кӗреҫҫӗ те урӑх ҫын ячӗпе укҫа ыйтаҫҫе.
Шупашкар районӗнче пурӑнакан 40 ҫулти хӗрарӑм ав тусӗнчен Инстаграмра ҫыру илсен нумай шутласа тӑман, 500 тенкӗ куҫарса панӑ. Хайхи тус ачи аварие лекни пирки, ӑна часрах хаклӑ йышши операци тумалли ҫинчен ҫырнӑ. Ку ӗненнӗ, укҫа куҫарсан ҫеҫ тусӗ патне шӑнкӑравланӑ. Лешӗн йӑлтах йӗркеллӗ иккен, хӗрӗ сып-сывах. Халӗ йӗрке хуралҫисем ултавҫӑ кам иккенне палӑртаҫҫӗ.
Ултавҫӑсем сӑн ӳкерчӗк илеҫҫӗ те унпа усӑ кураҫҫӗ, укҫа ыйтаҫҫӗ. Чылай чухне вӗсем пӗр пек текстпах усӑ кураҫҫӗ. Ҫавӑнпа асӑрхануллӑ пулмалла.
Шупашкар районӗнче арӑмӗпе упӑшки ҫул ҫинчи инкекре вилнӗ. Пӑтӑрмах вырсарникун каҫхине 20 сехет те 50 минутра «Вятка» ҫул ҫинче пулнӑ.
Малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, Ҫӗнӗ Шупашкар енчен каякан «ВАЗ-2115» автомашина Шупашкар районӗнчи Ҫӗнӗ Тутаркасси енне пӑрӑнма тӑнӑ. Ҫавӑнта транспорт хирӗҫ пыракан «BMW» машинӑна ҫул паман имӗш. Инкекре водитель тата 51 ҫулти хӗрарӑм васкавлӑ пулӑшу бригади пырса ҫитиччен вилнӗ. Вӗсем упӑшкипе арӑмӗ пулнӑ, Шупашкар районӗнче пурӑннӑ.
Ют ҫӗршывра туса кӑларнӑ машина рулӗ умӗнчи 29 ҫулти водитель (вӑл – Патӑрьел районӗн ҫынни) аманман. Ӑна тӗрӗсленӗ те, вӑл урӑ пулни палӑрнӑ. Ҫул-йӗр правилине пӑснӑшӑн ӑна маларах административлӑ майпа 18 хутчен явап тыттарнӑ.
Чӑвашсен ӑс-тӑнӗнче ҫапларах шухӑш ҫирӗпленнӗ: ӗлӗк, имӗш, чӑвашсем пытанса пурӑннӑ, тӗттӗм пулнӑ, тӗнче курса ҫӳремен. Ҫакна ҫирӗплетес тесе вӗсем чӑваш ялӗсем ҫырмасенче вырнаҫнипе ҫирӗплетме пӑхаҫҫӗ. Мӗншӗн «ҫирӗплетме пӑхаҫҫӗ»? Ара, тимлӗн тишкернӗ хыҫҫӑн ҫак теори чӑл-пар кӑна саланать-ҫке.
Паллах, ҫак шухӑшӑн тымарӗ ытларах пайӗпе совет саманинче ҫуралнӑ пулмалла. Ун чухне совет влаҫӗ, хӑйӗн пахалӑхне тата уссине ҫӗклес тесе патша вӑхӑтӗнчи саманана май ҫитнӗ таран хурлама тӑрӑшнӑ. Вӗсенчен пӗр ҫитӗнӗвӗ вӗсен шучӗпе вара — чӑваша тӗттӗмлӗхрен кӑларни. Имӗш, совет влаҫӗччен пирӗн халӑх хӑраса та пытанса, айван пурнӑҫпа пурӑннӑ.
Ак Хӗветӗр Уярӑн «Таната» романӗнчи «Паллӑ мар инкек» сыпӑкӗнчи пӗр абзацах илес:
«Ҫырма хӗррине кӗтӳ пырайман пулас-ха, шыв тӑп-тӑрӑх. Вӑрмансем хушшинче тура ялсем пуррине Шуркасси ҫыннисем ӗлӗк ҫак шыв тӑрӑх турпас юхса аннипе пӗлнӗ, тет. [Хӗветӗр Уяр. Таната. Паллӑ мар инкек]»
Ҫакна вуланӑ хыҫҫӑн вулаканӑн пуҫӗнче мӗнле шухӑш ҫуралмалла?
Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм ачисемпе пӗрле Шупашкар районӗнчи Явӑш ялӗ ҫыӑхне ҫырла татма кайнӑ. Кӗҫех шӑпӑрлансем ывӑнса ҫитнӗ, ҫемье киле кайнӑ.
Киле ҫитсен хӗрарӑм калаҫман ывӑлӗ ҫуккине асӑрханӑ. Хӗрарӑм тӑванӗсемпе пӗрле ӑна шырама кайнӑ. Каҫ пулнӑ – ача тупӑнман. Вара вӗсем кун пирки полицие пӗлтернӗ.
Полицейскисемпе пӗрле вырӑнти ҫынсем те ачана шыранӑ. Полицин аслӑ лейтенанчӗ Владимир Андреев, Дмитрий Фелин лейтенант, полици капитанӗ Дмитрий Павлов хӑраса кайнӑ ачана тупнӑ. 8 ҫулти арҫын уй тӑрӑх вӑрӑм курӑк хушшипе утнӑ. Ачана киле илсе ҫитернӗ, вӑл хӑйне чиперех туять.
Чӑваш Ен Элтеперӗ пулас текенсен речӗ ӳссех пырать.
Ӗнер ирпе Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев хӑйӗн докуменчӗсене ЧР Тӗп суйлав комиссине илсе ҫитернӗччӗ. Унсӑр пуҫне Юрий Шакеев ятлӑ ҫын та документсем тӑратнӑ. Ҫавскер Шупашкарта пурӑнать, хӑй вӑл ниҫта та ӗҫлемест.
Паян тата тепӗр ҫын республика ертӳҫин тилхепине тытма кӑмӑл тунине пӗлтернӗ. Ҫав ҫын — «Патриоты России» (чӑв. Раҫҫей патриочӗсем) партин регионти уйрӑмӗн пайташӗ Сергей Матвеев хушӑннӑ. Сергей Матвеев — Шупашкар районӗнчи Депутатсен пухӑвӗн депутачӗ, «Аргус» компанин финанс директорӗ. 39 ҫулти арҫын виҫӗ ача ӳстерет.
Паллӑ тележурналист, поэт, драматург, режиссер, сценарист Марина Карягина ӗнерхи куна Чӑваш Енӗн сумлӑ ҫыннипе Виталий Станьялпа юнашар ирттернине пӗлтернӗ.
Тӗмен хулинчен килнӗ чӑваш хастарӗсемпе Чемен картинче, унти музейра пулнӑ, «халӑхӑмӑр иртнӗлӗхӗ ҫинчен хальччен пӗлменнине илтсе-курса» тӗлӗннӗ. Унтан Виталий Станьял вӗсене тӑван ялӗнчи (вӑл Шупашкар районӗнчи Ҫӳлтикассинчен) «хӑйӗн шӑнкӑрч вӗлли пек тӑпӑл-тӑпӑл кил-ҫуртне хӑнана» илсе кайнӑ.
Марина Карягина Виталий Станьял республикӑн ҫӗнӗ ертӳҫисене панӑ халалне те ҫырса илнӗ. Шурсухал республикӑн хальхи ертӳҫин Олег Николаевӑн, Николай Федоровӑн тата Анатолий Аксаковӑн ячӗсене асӑннӑ. «Пуҫа лайӑх ватма, ҫамрӑк пуҫа лайӑх ҫавӑрса тӗрӗс ҫул тупса пыма» ыйтнӑ. «Ҫын хӑйшӗн тӑрӑшни лайӑх вӑл. Хӑйшӗн хӑй тӑрӑшмасан такам тӑрӑшас ҫук. Анчах хамӑршӑн тӑрӑшни вӑл хамӑр халӑхшӑн тӑрӑшнипе пӗр килтӗр. Вара халӑха та ҫӑмӑл пулӗ, ӳсӗм те пуласса шансах тӑратӑп», — ырӑ суннӑ шурсухал.
Чӑваш Енри ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекицйӗн уйрӑм батальонӗн взвочӗн командирӗн ҫумӗ Максим Ломоносов паттӑрлӑхӗ пирки РФ Шалти ӗҫӗсен министерстви хыпарланӑ.
Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче вӑл М-7 федераци трасси ҫинче, Хыркасси ялӗ патӗнче, дежурствӑра тӑнӑ. Каҫхи ултӑ сехет тӗлӗнче полицейски пӗр пӳртрен хура тӗтӗм тухнине асӑрханӑ. Вӑл унта васканӑ. Икӗ хутлӑ пӳрт умӗнче ҫулланнӑ хӗрарӑм тӑнӑ. Вӑл унӑн хӗрӗ икӗ ачипе е картишӗнче, е пӳртре пулнине пӗлтернӗ. Ҫулӑм алхаснипе пӳрт патне пыма йывӑр пулнӑ. Апла пулин те полицейски ҫухалса кайман — кӳршӗсен карти урлӑ каҫса кӗнӗ. Унта вӑл хӗрарӑм пулӑшу ыйтса кӑшкӑрнине илтнӗ. Ҫав вӑхӑта хӗрарӑмӑн упӑшки те пырса ҫитнӗ. Инкеке ҫакланнӑ амӑшӗпе ачисене иккӗшӗ пӗрле пулса пулӑшнӑ.
Чӑваш Ен Республикин Элтеперӗ пулнӑ Михаил Игнатьева юлашки ҫула ӑсатма Правительство комиссийӗ йӗркеленӗ. Ҫак йышӑнӑва республика Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев хушнипе тунӑ.
Аса илтерер: Михаил Васильевич, ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, куҫне ӗмӗрлӗхе хупнӑ. Вӑл Питӗрти пульницӑра сипленни паллӑ.
Михаил Игнатьев вилнине Олег Николаев хурлӑхлӑ хыпар тесе каланӑ. Вӑл тӑванӗсемпе тата ҫывӑх ҫыннисемпе чунтан хурланнине пӗлтернӗ. «Ҫывӑх ҫын вилни чуна яланах ыраттарать тата кӗтменлӗх», — тенӗ вӑл.
Чӑн та, ҫывӑх ҫын кирек миҫере пурнӑҫран уйрӑлсан та калама ҫук хуйхӑ. Вӑйпитти вилнине йышӑнма пушшех те йывӑр. Михаил Игнатьев 58 ҫулта пулнӑ.
Чӑваш Енри «Энергия» предприяти туса кӑларакан ӗҫ перчеткисем Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсене ӑсаннӑ. Пӗрремӗш партие тӗрӗслемелле мелпе унта тиесе те янӑ ӗнтӗ.
Ҫуркунне Чӑваш Енри пӗчӗк предприятипе Нью-Йоркри тавар туянакан ҫыхӑннӑ. Унпа экспорт контрактне алӑ пуснӑ. Ҫывӑх вӑхӑтра тата тепӗр парти АПШна ӑсанмалла.
«Энергия» тулли мар яваплӑ общество трикотаж перчеткене Калининградран пуҫласа Кӑнтӑр Сахалинск таран сутать. Шупашкар районӗнче вырнаҫнӑскерте 50 ытларах рабочи ӗҫлет. Икӗ производство цехӗнче уйӑхра 1 миллион та 200 пин мӑшӑр перчетке кӑлараҫҫӗ.
Чӑваш перчеткисем Казахстана, Беларуҫе, Армение, Кӑркӑстана, Нидерланда, Германие ӑсанаҫҫӗ. Итали, Франци тата Великобритани ҫӗршывӗсемпе те ӗҫлӗ ҫыхӑнӑва йӗркелесшӗн.
Чӑваш Енри хуласемпе районсене кӑшӑлвируспа кӗрешмешкӗн хыснаран уйӑрнӑ укҫа виҫи икӗ хут ӳснӗ. Ку тӗллевпе тепӗр 9,6 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Хушӑва ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев алӑ пуснӑ.
Ака уйӑхӗн 20-мӗшӗнче алӑ пуснӑ хушупа килӗшӳллӗн, хуласемпе районсене кӑшӑлвируспа кӗрешме 8,3 миллион тенкӗ пайласа панӑ. Шупашкара 1,5 миллион ытла тенкӗ лекнӗ. Ытти муниципалитет 1-шер миллион илнӗ.
Халӗ хуласемпе районсене тепӗр 9,6 миллион тенкӗ панӑ. Шупашкара – 3,2 млн, Ҫӗнӗ Шупашкара – 1,6 млн, Шупашкар районне – 1,4 млн, Канаша 1 млн тенкӗ лекнӗ.
+13.3 °C